Adnan Saraçoğlu
Çocuk ve gençlik kitaplarından bahsedildiğinde indirgemecilik; basitleştirme, abartılı duygusallık, ahlâkî propaganda beklentileri henüz sahayı terk etmiş değil. Böyle olması için gayret sarfeden onlarca yazarın yüzlerce kitabı var doğrusu, ancak güzel kıpırdanışlar hatta bildiğiniz koşayazışlar, uçagidişler de mevcut; ana akım kitaplardan uzaklaşıp keşif için rota kısıtlaması yapmayanlar için.
Kendi adıma Rebecca Stead’in Beni Bulduğun Zaman adlı çetin çeviziyle, zihin keskinleştiren drajesiyle buluştuğum zaman ufak çaplı bir okuma miladıyla karşılaşacağımı ummuyordum. Sonuçta bilinir bir ustayla, edebiyatı yoğurmuş bir eserle değil, son dönemlerde ortaya çıkmış (1968 doğumlu) iki çocuk annesi olduktan sonra yazmaya daha bir dadanmış mütevazı bir Newyorklu kadının ikinci kitabıyla paylaşacaktık kozlarımızı. Kozların tamamına talip olduğunu, bunu da muhteşem ustalığıyla hak edeceğini nereden bilebilirdim.
Ergen bir genç kız olan Miranda; Madeleine L’engle’ın, Zamanda Kıvrılma adlı kitabına delicesine hayrandır. 20.000 dolarlık piramit adlı bilgi yarışmasına hazırlanan “alaylı hukukçu” annesiyle yaşar.Muzip Colin, sara hastalığı olan Annemarie, İsviçre’den kendisine kaliteli saatler başka kıymetli şeyler gelen siyahî melez Julia, sıkıştığı halde tuvalete gitmekte zorlanan ve kıvranıp duran Alice, samimi dostu Sal, sonraları dükkanında karın tokluğuna çalışacakları Pizzacı Jimmy, okul sekreteri Tekerlekli, okulun dişçisi, sokaklarda sağa sola tekme savuran, tuhaf şeylerden bahseden, kahkahalar atan ve posta kutusunun altına uzanıp yatan Şaşko, annesinin erkek arkadaşı Richard, öğretmenleri ve tuhaf çocuk Marcus Heilbroner ile çevrilidir. Sana diye seslendiği kişiye yazacağı mektubu yazıp yazmamakta tereddütlüdür, öte yandan kitabın tamamı ona yazılıp yazılmayacağı belli olmayan mektubun ta kendisidir.
Tuhaf bir not yazılmıştır sertleşmiş bir kâğıt parçasına ve devamı gelecektir: “Sana ulaştığımda ben kendim olmayacağım.” Notların kendisine ulaştığı sıralarda Miranda annesinin kendisi için koyduğu New York’ta yaşam kurallarına elinden geldiğince uymakta, market sahibi kadına (Belle) milyonlarca kez okuduğu kitabın detaylarını büyük bir iştahla aktarmaktadır. ÇBN ile (annesinin ifadesiyle çileğe benzer nesneler)mesafesini korumakta, DGK (deli gibi görünen kişi) ile ilişkisini güçlendirmektedir, Jimmy’nin yerinde V şeklindeki sandviç ekmeği kesimini bir türlü becerememekte, Main caddesi maket ödevi için çalışmalarını sürdürmektedir. Dünya ile arasına gerili olan, hakikati görmesini engelleyen “tül”ü yalnızca çok kısa süreliğine birkaç kez ancak aralayabilmiştir. (Annesinin yaptığı bir benzetme.)
Yalancılar ve Casuslar
Rebecca Stead
Çevirmen: Ebru Gündem Kızıldağ
Kırmızı Kedi Çocuk
İkinci not: “Bu zor bir yolculuk, hâlâ aklım başımdayken isteyeceklerimi istemeliyim,” diyerek yolun ortasında beraber yürürlerken birden bir çocuk Sal’in karnına yumruğu geçiriverir. İlkin sarsılan Sal’in gövdesi gibidir, sonrasında ise Miranda’nın bütün dünyasının sarsıldığını öğreniriz. Sal ile dostlukları bozulur, Annemarie Julia ile bozuşunca Miranda ile sıkı fıkı olur, en garibiyse Marcus Heilbroner’in neredeyse en çok konuştuğu, dertleştiği, tartıştığı kişi olmasıdır. Kimdir Marcus Heilbroner? Sal’in karnına hunharca toslamış olan yumruğun sahibi!
Üçüncü not: “Bugün 15’te Colin’in sırt çantası…” Yanında çalıştıkları Jimmy’nin saplantılı bir şekilde saydırdığı sandviç ekmeklerinden ikisi çantada ikamet etmektedir. Notu yazan, nottaki bilgilere nasıl ulaştığı, istediği şeylerin garipliği (Miranda’nın ev anahtarlarının yerini sormuştur), yaptığı değerlendirmelerin akla sığmazlığı (bkz. İlk not ve kısmen ikinci not), Madeleine L’engle’in hep yakınlarda olduğunu hissettiğimiz hayaleti (Miranda’nın sürekli gündeminde olan, Marcus ve Julia ile de detaylıca müzakeresini yaptığı Zamanda Kıvrılma kitabından bahsediyorum), asla detaylarını vermeyeceğim, ritmi büyük bir ustalıkla yavaştan en hızlıya ve gene yavaşa taşıyan, duygularımızla hunharca oynayan, “Son Not” bölümünde, kitabın tüm sırları ayyuka çıkıyor. Bölüm kırk yedi maddelik tutanak adeta. Bırakılan bütün boşluklara uygun parçaların hepsi burada. Yaşadığınız şokun ilacı da…
