Barış Saydam

V for Vendetta, “Hatırla, 5 Kasım’ı hatırla.” sözleriyle açılır. Peki, 5 Kasım’da ne olmuştur? Filmin açılışında hatırlatılan ve atıfta bulunulan bu tarihin elbette önemli bir yeri vardır. 5 Kasım 1605’te Guy Fawkes ve arkadaşları İngiliz Parlamentosunu havaya uçurmaya çalışmış, ancak yakalanmışlardır. Yakalanan “hainler” idam edilir. O günden sonra 5 Kasım İngilizler için özel bir gün haline gelir. Film, bu olayı kendisine temel alarak 2035 yılında, V’nin Guy Fawkes’un görevini alarak Parlamento’yu havaya uçurma girişimini anlatır.

ABD’nin başlattığı ve diğer ülkelerin de dahil olduğu bir savaştan sonra insanlar totaliter bir rejimin yönetimi altına girer. Yaşanılan kaos ortamında, Adam Sutler meydanlara çıkar, provokatif konuşmalarıyla halkı kışkırtır ve iktidara gelir. Bu noktada, Sutler’ın Hitler ile olan isim benzerliği ideoloji ve yöntem benzerliğiyle de desteklenir. Parti amblemlerinden flamalara kadar Nasyonel Sosyalist Parti’nin tasarımlarına öykünen Sutler iktidarı, faşizan ve propagandist bir politika izler. Sutler ile Hitler arasında kurulan analoji, üstün ırk söylemi ve kusursuz insan deneyleriyle de devam eder.

Sutler hükümeti insanları baskı altına almak için her şeyi en ince ayrıntısına kadar planlar. Geceleri sokağa çıkma yasağı vardır, müzik ve resim yasaktır. Hükümet rastlantısal tarayıcılar, telefon takipleri, retinasal kimlik tespitleri, güvenlik kameraları ve kolluk kuvvetleri gibi son teknolojiyle insanları sürekli denetler. En ufak bir harekete karşı bile müsamaha yoktur. Bir bölgede ciddi bir olay çıktığında ise o bölge karantinaya alınır ya da yok edilir. Bu, aynı zamanda bize Michel Foucault’un Hapishanenin Doğuşu hikayesini de anımsatır. Ortaçağ’da bir yerde veba salgını çıktığında, o bölge karantina altına alınır. Mekansal çerçeveleme yapıldıktan sonra, her mahalle ayrı ayrı bölümlere ayrılır ve yetkililerce denetime tabii tutulur. Bu mahallelerde yaşayanlar, sağlıklı bile olsalar, hiçbir şekilde evlerinden dışarıya çıkamazlar. Temsilciler her gün evleri teker teker denetler. Eğer bu denetimlere karşı çıkılır veya evin dışına çıkılmak istenirse, temsilciler tarafından öldürülürler. Bu hikaye, yöneticilerin otoritelerini nasıl daha da mutlak hale getirdiğini, otoriteyi nasıl düzenli ve sürekli hale getirdiklerinin de izdüşümünü sunar.

V for Vendetta, totaliter rejimlerin otoritelerini nasıl mutlaklaştırdıklarının da özeti gibidir. İnsanlar çeşitli mekanlara hapsedilir, sürekli denetime tabii tutulur, her şey kayıt altına alınır. İktidar her şeyi bilir ve her şeye hakimdir. Bu aynı zamanda “ideal düzen ve yönetim” anlayışının ütopik bir yansımasıdır. 1984 filminde olduğu gibi V for Vendetta filminde de bütün meselelerin özünde gerçeklikle ütopyanın çatışmasından doğan gerilim merkezde yer alır. Film, sadece dünü ve bugünü anlatan değil, geleceğe de ışık tutan bir hikayeye sahiptir.

V for Vendetta’yı canlı tutan ve her defasında yeniden izlenmesini sağlayan bir başka unsur ise, hikayesini anlatırken yaptığı göndermelerdir. Filmde, Hitler’e yapılan göndermeler Sutler karakterini canlandıran John Hurt ile birlikte ayrı bir ironi kazanır. Baskıcı totaliter rejimlere karşı bireyin özgürlüğünü ve biricikliğini savunan ve toplumsal bellekte bu alanda bir ikona dönüşen 1984 isimli eserin beyazperde uyarlamasında da Hurt, Winston karakterini canlandırır. 1984’e bu şekilde selam duran metin, göndermeler zincirini bir sonraki aşamada V’nin de sahneye girmesiyle genişletir. V’nin favori filmi olan Monte Kristo Kontu ile yapılan Alexandre Dumas göndermesi, V isminin mitolojisini açık eden The Mark of Zorro filminin posteri, adalet heykeli yıkılırken arka planda çalan Tchaikovsky’nin 1812 uvertürü ve finaldeki Dövüş Kulübü’ne saygı duruşunda bulunan plan gibi filmin popüler kültürü ve elit kesimi içine alan geniş bir gönderme ağına sahip olduğunu söyleyebiliriz. V for Vendetta’nın hikayesinin daha geniş kesimlere yayılmasına fayda sağlayan bu zincir, filmin seyir zevkini arttıran ve tekrar tekrar seyredilen bir modern klasiğe dönüşmesine de imkan tanır.

Yönetmen: James McTeigue
Senarist: Larry ve Andy Wachowski
Yapım yılı 2005, ABD – Almanya