Medeni Yılmaz
Çağdaş Türk edebiyatının en iyi ama aynı zamanda en çok tartışılan isimlerinden biridir İsmet Özel. 1963 yılında yayımladığı ilk şiirlerinden itibaren, modern Türk şiirini biçimlendiren ve kendine has bir patika çizen özgün şairlerden biri olmuştur. Ancak dini ve siyasi ideolojisinin zaman içerisinde farklı kutuplara kayması neticesinde, başta edebiyat camiası olmak üzere tüm ülkede tartışmaların odağında yer almıştır. Dolayısıyla pek çok farklı portre ile karşımıza çıkmıştır. İşte bunlardan önde gelen on tanesi:
1-Anadolulu Bir Vatandaş: İsmet Özel, İkinci Dünya Savaşı’ndan kaynaklanan ekonomik problemlerin yaşandığı dönemde polis memuru Ahmet Bey ile Sıdıka Hanım’ın altı çocuğundan en küçüğü olarak 19 Eylül 1944 tarihinde Kayseri’de dünyaya gelir. Babası Söke/Aydınlı’dır. Ancak ailesinin taşınması neticesinde İsmet Özel’in çocukluğu Kastamonu’da geçmiştir. Dolayısıyla Özel, henüz çocukken bile farklı kültürleri, yaşama biçimlerini tanıma şansına erişmiştir. Ayrıca kendisi görece şanslı bir çocukluk dönemi geçirmiştir denebilir. Zira İsmet Özel, eğitimli bir aileye mensuptur. Bu da yine onun kültürel gelişiminde önemli bir etken sayılabilir.
2.Akademisyen: 1972 yılında Hacettepe Üniversitesi, Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünü okumaya başlayan Özel, 1977 yılında bu okulu bitirir ve 1981 yılında konservatuarda Fransızca okutmanlığı yapmaya başlar. Özel, sonradan Mimar Sinan Üniversitesi adını alan bu okuldan 1998 yılında emekli olur. Tam 18 yıl boyunca ilgili üniversitede akademisyenlik yapan İsmet Özel, emekliliğinin ardından Bilgi Üniversitesi’ne geçer ve burada şiir üzerine dersler verir.
3-Baba: Hacettepe Üniversitesi’nde Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden sınıf arkadaşı Necla Aslanoğlu ile 15 Ocak 1976’da evlenir. 25 Ekim 1976 da ilk çocukları Hasan Sacit doğar. 1978’de ikinci çocukları Oruç, 1983’te üçüncü çocukları Esma Bike ve 1986’da son çocukları Hesna Begüm’le birlikte dört çocuk babası olan İsmet Özel, halen İstanbul’da ikâmet etmektedir. Ayrıca İsmet Özel’in şiirlerinde anneye nazaran baba figürünün yeri çok ayrıdır.
4-Okur: İsmet Özel’in şiire başladığı yıllarda (1960’lar) Türk edebiyatında en etkili şairlerinin büyük kısmı İkinci Yeni akımına mensup idi. Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar, İlhan Berk ve Ece Ayhan gibi dönemin en ünlü şairleri, bu akım çerçevesinde şiirler kaleme alıyorlardı. “Ben bu şairlerin ortaya koyduklarını kendi yazma serüvenim için başlı başına bir imkân olarak gördüm. İşte, neyi yazdığım ön plana çıkmaksızın yazmanın önemini yaşayabilirdim. Benim başından beri istediğim şey buydu.”1Sözlerinden anlaşılacağı üzere, İsmet Özel de bu şiir akımı etkisinde poetikasını oluşturmaya başlar. Çıkış noktası İkinci Yeni şiiridir diyebiliriz. Ancak Özel, Fransız ve özellikle İngiliz-Amerikan şairlerinden beslendiğini de çeşitli yazılarında dile getirmiştir. T.S. Eliot, Dylon Thomas, Ezra Pound gibi şairler etkilendiği isimlerden bazılarıdır.
5-Çevirmen: 18 yıl boyunca devlet konservatuarında öğrettiği Fransızca haricinde İtalyanca, İngilizce, Almanca ve İspanyolcayı da iyi derecede bilen İsmet Özel, çeviri yapabilecek yetkinlikte uzmandır bu dillerde. Şairin pek çok çeviri kitabı bulunmaktadır.
6-Dava Adamı: İsmet Özel, şairliği haricinde, aynı zamanda bir fikir adamıdır. İnandığı dava her ne olursa olsun, o davayı anlatmaya çalışacağı platformu mutlaka bulur ve savunduğu fikirleri cesurca açıklar. Onun düşünsel gelişimi, poetikasını da etkilemiştir haliyle. Şiire ilk başladığı yıllarda Özel, Marksist eğilimler gösterir. İşte o yıllarda, şimdilerde çok farklı kutuplarda olduğu Ataol Behramoğlu ile birlikte Halkın Dostları adında bir dergi kurar. Dergide ideolojisi doğrultusunda yazılar kaleme alır. Sonradan Dev-Genç olarak anılacak olan Devrimci Gençlik Federasyonlarına dönüşen Fikir Kulüpleri Federasyonu’nun kurulmasında etkin rol oynar. 1971 darbesinden sonra kendisini İslâmi çevre içerisinde değerlendirir. 1974’te Diriliş dergisinde yayımlanan “Amentü” ile mistik bir anlayışa geçer. Sonrasında ise Yeni Şafak Gazetesinde haftada üç gün yazılar yayımlar. 2007 yılında ise İstiklal Marşı Derneği’ni kurar ve başkanlığını yapar. Edebiyat dünyasına ilk adımını attığında Marksist olarak tanınmaya başlayan Özel, 1971 darbesinden sonra İslâmcı ve şimdilerde ise Türkçülüğe meyilli olarak görünmektedir. Ancak dini-ideolojik fikirleri değişse de, kendisini son derece cesurca ifade etme tutkusu sabit kalır.
7-Yayıncı: İsmet Özel, 1970 Mart’ından Eylül 1971’e kadar Halkın Dostları dergisini 18 sayı olarak çıkarır. Daha önce dediğimiz gibi, burada Marksist eğilimlerdeki yazılarını yayımlar. Dergi, döneminde oldukça etkili olmuştur. Sonrasında Türkiye Mühendislik Haberleri dergisinde editörlük ve pek çok dergiye gönderdiği yazılarıyla onlara destek olmuştur. Yazılarını gönderdiği bazı dergiler: Türk Dili, Şiir Sanatı, Papirüs, Yeni Dergi, Diriliş, Sanat Olayı, Yazko Edebiyat, Gerçek Hayat, Yelken, Dost, Dönem, Evrim, Mülkiye Şiir Sanatı, Yeni Dergi, Diriliş, Sanat Olayı, Hürriyet Gösteri, Dergâh, Merdiven şiir, Karagöz… Dergiler dışında, Meydan Larousse ve Eros Cinsel Bilgiler Ansiklopedisi gibi ansiklopedik çalışmalarda çeşitli görevler alır. Ama asıl yayıncılık başarısını 1988-1994 yılları arasında Orhan Karabul ile birlikte Çıdam Yayınlarını kurarak gerçekleştirir.
8-Münazara Ustası: İsmet Özel’in belki de şairliği kadar cok konuşulan bir başka yanı da provokatif üslubudur. Daha Marksist olduğu yıllardan itibaren bu sert ve yüksek perdeden üslubu neticesinde dikkat çekmeyi başaran Özel, yıllar içerisinde fikirleri zıt kutuplara kaysa da üslubu hiç değişmemiş ve insanları bir şekilde etkilemeye devam etmiştir. “Aykırı olan her şey dikkati çeker. Dikkat çekmek istiyorsanız aykırı olun yeter.”2 söylemi de bunu perçinlemektedir adeta. Madımak Oteli ve kadınlar hakkındaki sözleri de onun her daim gündemde kalmasını sağlamıştır. Spekülatif söylemleri günümüzde dahi devam eden Özel, bu vesileyle her daim gündemde kalmayı başarabilen bir polemik ustasıdır aynı zamanda.
9-Düzyazı Ustası: İsmet Özel, önceleri şair olarak tanınmasına rağmen, şiir dışında da oldukça önemli eserler vermiştir. Şiirlerindeki buyurgan ve coşkulu eda, düzyazılarına da sirayet etmiştir denebilir. Mizaç itibariyle zaten dikkat çekmeye meyilli olan İsmet Özel, keskin görüşlerini hedefine bir ok gibi saplamaktan kaçınmamıştır. Diğer yandan, özellikle dergi ve gazetelerdeki yazılarında gerek toplumsal gerekse kişisel hususlardaki fikirlerini şiirsel ifadelerle dile getirmeyi başarabilmiştir.
10-Şair: İlk şiirini 1963 yılında 19 yaşındayken yayınlayan İsmet Özel, her ne söylerse söylesin, ne yazarsa yazsın ve ne yaparsa yapsın, asla şairliğinin önüne geçemeyecektir. Çünkü o, her şeyden önce büyük bir şairdir. Bunun edebiyat camiasında tartışmaya açık bir tarafı olmadığı muhakkaktır. Polemikleri, farklı kutuplara meyletmesi, asi ve keskin yapıdaki kişiliği bir gün unutulsa da onun heybetli şiiri, bir ağaç gibi Türk şiiri üstünde yeşermeye devam edecektir. Özellikle “Geceleyin Bir Koşu”, “Cinayetler Kitabı” ve “Cellâdıma Gülümserken” adlı üç şiir kitabı, onun şiir sanatının doruklarını oluşturur. Bu kitaplar aynı zamanda çağdaş şiirimizin de temel köşe taşlarından sayılır.
