Ömer Şişman
“160. Kilometre” klasik manada bir yayınevi değil. Uzun yıllar dergicilik tecrübesi olan (Heves, Mahfil, Cehd, Gak vb.) bir grup şairin dayanışmasıyla kurulan bir çatı. Neden kurduk?Çünkü Türkiye’de şiir yayıncılığının öyle ya da böyle büyük bir kesintiye uğradığını düşünüyorduk. Yayınevleri şiirin iddiasını taşıyabilecek, şiire ev sahipliği yapabilecek konumda değildi. Buna ihtiyaç da duymuyorlardı piyasa şartları gereği.
Ekim 2011’de “Şiir direnirse kazanacak.” sloganıyla yola koyulduk. Bugüne dek 72 kitap yayımladık. Bu kitapların büyük kısmı ilk baskıydı. Şiir yayımlamaya başladığımızda şiir yayıncılığı büyük yayınevlerinde vitrin süsü olmaktan öteye gidemiyordu. Şiire odaklanmış bir yayınevi yoktu, bu makûs talih pek değişecek gibi de değildi. Bu eksikliği yakından tecrübe ettik. Bugün herhangi bir büyük yayınevi göğsünü gere gere bir İkinci Yeni şairini basabilir sözgelimi, günün şiirine hiç bulaşmaz ve hiç risk almış olmaz. Ama bir de o şairin kitabını ilk basan yayınevi vardır. “Açık Oturum”dur, “Dost”tur, “Yeditepe”dir, şudur budur, işte künyede görürsünüz adını. Edebiyatın, şiirin taşıyıcısı bu yayınevleridir. Atalarımız olurlar.
Şiirin vitrin süsü olması bir yana, bir itirazımız da sunum biçimineydi. Mevcut pratiği köhne ve deyiş yerindeyse biraz korkak buluyorduk. Kitaptan iki dize seçip kapak arkasına koy, gönder matbaaya. Hatta bazen onu bile yapma. Yanılmayı, hata yapmayı da göze alarak kitaplarımızın kapak arkalarında söz aldık. Kitabı sadece şiir terminolojisine alışık okura değil, okuryazar herkese en yalın biçimiyle tanıtmak istedik. Kitabı eline alan kişi on beş yaşında, ilk şiir kitabını alan biri de olabilir, düzenli şiir okuru da, şiire yeni ilgi duyan kırk yaşında biri de. Ayrıca, bir dönemin şiir eğilimleri sadece kapak arkası yazılarımıza bakılarak dahi takip edilebilsin istedik.
İlk yıllarımızda özellikle dağıtım sorunları yaşadık. Dağıtımcıların şiir kitaplarına bakışı, kitapçıların ayırdığı raf belli. Hatta o küçük rafın çoğunlukla nasıl baştan savma dizildiği de: Nâzım Hikmet’in kitabı ile Sıla’nın kitabı sırt sırta sözgelimi. Anlayacağınız, çoğunlukla okurun yön bulmasını kolaylaştıracak bir şiir aklı mevcut değil. Bu problemi aşamayacağımız konusunda hemen herkes hemfikirdi. Fakat gelip geçici bir kalkışma olmadığımız anlaşıldıkça dağıtımcı ve kitapçıların bize bakışı da değişmeye başladı. Ayrıca “Şiir internetten alınır.” sloganıyla okurlarımızı sürekli web mağazalarına yönlendirdik. Bugün şiirin okura ulaşması zor ama şiire ulaşmak isteyen okurun işi kolay aslında. Okurlarımızı kitapçılara baskı yapmaya da yönlendirdik. İstedikleri kitabı kitapçının tedarik etmesini sağlayabilirler. Belli başlı bütün dağıtımcılarla çalışıyoruz zira. Eklemek gerek: Biz sermaye ile başlamadık. Sermaye hâlâ birikmiş değil. Kutsal kâse peşinde şövalye gibi koşturduk. Bizden sonra gelen arkadaşlara daha rahat ilerleyecekleri bir zemin oluşturduk.
Altı yılın sonunda bir çevrimi tamamladık. Orta vadede yayımlamak istediğimiz kitapları yayımladık, yapmak istediklerimizi büyük oranda yaptık. Son yirmi yılın şiirinin özetini oluşturduk. Bizimle klasik yayınevi-okur ilişkisinin ötesinde bağı olan okurlarımızla tanıştık. Bugün önde gelen hemen her şairin kâşifi ya da akıllarından ilk geçen yayınevi olduk. Arkamızdan başka yayınevleri geldi; onlara cesaret verdik, cesaretimiz ve eylemimizle örnek olduk. Konya’dan “Heterotopya”, Adana’dan “Dünyadan Çıkış Yayınları” gibi yayınevleri bizim açtığımız kulvara girdiler, buna herkesten çok biz mutlu olduk.
Eksik kaldığımız yan, özellikle çeviri şiir oldu. Önümüzdeki dönemde çeviri yayınlarımızın sayısı da artacak. 2018’de okurlarımıza sürprizlerimiz olacak. İçlerinden birini söyleyeyim: 2018 başından itibaren Sami Baydar’ın şiir kitaplarını ayrı ayrı yayımlayacağız. Ayrıca Sami Baydar’ın 1992-1996 arasında Ömer Aygün’e yazdığı mektupları kitaplaştıracağız. Mektuplar, Sami Baydar’ın Merzifon’daki günlerini, kişiliğini bütün sadeliğiyle yansıtırken şiire ve dünyaya bakışını yakından izlememize de olanak tanıyor. Sami Baydar dışında, başka önemli şairler de “160. Kilometre”ye katılacak. Yeni şairlerle Türk şairlerinin toplandığı bir yuva olmaya devam edeceğiz, halkayı genişleteceğiz.
