Namık Sinan Turan – Bilen Işıktaş

1999 yılında çıkan ilk albümlerinde İncesaz kendisini “gönül birliği eden üç kişinin kurduğu bir hayal. Akıntıya kürek çeken, yenilikler deneyen bir grup” olarak tanımlamıştı. Yalnızca yüreğinin sesini dinleyen grup üyeleri, kolay lokma olmamaya çalışıyor, dinlerken biraz zaman ve emek talep ediyorlardı. Geçen yıllar içinde yapılan sekiz albümde de bu hedefi gözeterek incelikli işlere imza attı İncesaz. Başlangıçtan itibaren Murat Aydemir ve Derya Türkan gibi iki değerli sazendenin lokomotifliğini yaptığı grup bu çalışmada iki ismin ayrılığının ardından yola devam edenlerle sürdürmektedir müzik yolculuklarını.

Önceleri Cengiz Onural, Derya Türkan, Taner Sayacıoğlu, Uğur Işık gibi değerli sazendelerden oluşan grup üyeleri zaman içinde yeni isimleri de bünyesine kattı. Bu defa konuk sanatçılar arasında Emre Erdal (klasik kemençe), Hakkı Öztürk (viyolonsel) ve Evrim Güvemli (klarnet) gibi isimler yer almakta. Özgün beste çalışmaları yanında Türk müziğinin popüler yüzünün düzeyli örneklerini de dinleyiciyle buluşturan İncesaz, farklı bir tarz yaratmayı başardı. Bu yönüyle de birçok açıdan öncü oldu. Yalnızca saz müziğinin değil vokalin de önemine dikkat çeken çalışmalarda Melihat Gülses, Dilek Türkan, Bora Ebeoğlu gibi solistler yer aldılar.

İncesaz’ın müziği sizi kimi defalar İstanbul’un kaybolmuş zamanlarında dar ve Arnavut kaldırımıyla döşeli sokaklarında tatlı bir bahar meltemi eşliğinde gezintiye çıkarırken, kimi zaman İzmir’in kordonunda zeybek dansına ortak olmaya, kimi zamansa Bursa’nın uhrevi havası içinde kaybolmaya davet ediyor. Bazen bir vapurun güvertesinde üzerine vuran rüzgarın hırçınlığı bazense bir kır kahvesinde sevdiceğinize hafif sesle okuduğunuz şiirin yumuşaklığını hissediyorsunuz.

Grup birçok belgesel ve dizinin müziklerine de imza attı. İlk akla gelenler İkinci Bahar ATV 2000-2001, Sev Kardeşim Kanal D 2006, Orada Bir Köy Var Belgeseli-Ayhan Özvatan 2002 TRT, Egeyi Düşünmek Belgeseli Enis Rıza Sakızlı 1999, Rum Okulu Belgeseli Enis Rıza Sakızlı 1998.

İncesaz’ın müziğinde İstanbul temaları hakim. Yaptıkları albümlerde İstanbul dekoru ve havası fazlasıyla hissedilmekte. Üç denizin sularının Boğaz’da karıştığı binlerce yıllık bir kültür merkezi İstanbul’un semtlerinden soluklar hemen her müzikal cümlede kulaklara erişmekte. İstanbul Osmanlı’dan Cumhuriyet’e kozmopolit bir müzikal kültürün merkezi olarak algılanmakta ve o yönüyle İncesaz’ın müziğine yansımakta. Türkler, Rumlar, Ermeniler, Yahudiler bir arada yaşama deneyimin müzikal mirasının unsurları olarak belli belirsiz gölgeler halinde müzikten hayatın içine girmekte.  Nitekim Murat Aydemir kendisiyle yapılmış olan bir röportajda bu durumu şu şekilde izah ediyor: “Hep şarkılarımızda bir İstanbul’a öykünme durumumuz vardı. İnsanlar da yakıştırdı. Ülkenin müziği diyemeyiz belki ama günümüz İstanbul’unun müziği diyebiliriz.” Aydemir’in altını çizdiği bu eğilime rağmen bu topraklara ait bütün tınılar onların müziğinde yer bulabiliyor. İstanbul’un klasik müzik birikiminin içinde ayrı bir yeri olan yöresel ezgiler müziğin ana eksenini oluşturuyor. Solistliğini Cengiz Özkan’ın yaptığı Elif isimli 5. albüm İstanbul ve Anadolu folk müziğinin örneklerini içermekteydi. İncecikten bir kar yağar, kadifeden kesesi, elif dedim, gül kuruttum gibi nağmeler… Müziklerinde çok sesli tınılara da yer veriliyor bu şekilde kendi armonileri yaratılıyor. Örneğin serinin 7. albümünde bu defa Macar Radyo Senfoni Orkestrası ile bir ortaklığa imza atılmış, Yollar isimli çalışma İncesaz tınısıyla çoksesliliği bir araya getirmişti. Bu albümde de Muhlis Sabahattin ve Mehveş Hanım gibi bestecilerin şarkılarını Dilek Türkan seslendirmekteydi.

İncesaz’ın 8. albümü olan Geçsin Günler ismini tanburi Erol Sayan’ın rast makamındaki eserinden alıyor. Erol Sayan’ın burada yer alan bir başka eseri ise nihavend makamındaki Bana Bir Aşk Masalından Şarkılar Söyle adlı beste. Her iki eser de bu çalışmanın solistlerinden Ezgi Köker sesiyle yorumlanıyor. Genç solist kendi kuşağı içinde öne çıkan değerli yorumculardan Hamide Uysal, Yaprak Sayar ve Dilek Türkan gibi yetenekli icracılardan biri olarak tanınıyor. Köker, ayrıca solo bir albüme de sahip. İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Ses Eğitimi Bölümü mezunu olan Köker, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Klasik Türk Müziği Korosu’nun mensupları arasında yer almakta. Bunun yanı sıra bir dönem İstanbul Fasıl Topluluğu’nda da çalışmalarını sürdürmüştü. Lirik bir sese sahip olan Ezgi Köker’in temiz ve abartısız bu icra tavrı İncesaz tavrıyla rahatlıkla örtüşmüş durumda.

Geçsin Günler vokal ve enstrümantal çalışmaların harmanlanmasından oluşmakta. Murat Aydemir’e ait olan Laterna saz müziği örneği olarak klasik İncesaz konseptini hemen hissettiren bir çalışma. Aydemir, Türk tanbur icra geleneği içinde üstad Necdet Yaşar’la başlatılabilecek bir tavrın günümüzdeki en yetkin temsilcilerinden biri. Eserlerinde tanbur sedasının öne çıkışı bu açıdan şaşırtıcı gelmemekte. Beşinci sıradaki  Oyun Cengiz Onural’a ait. Onural müzisyen olarak İncesaz topluluğunun kaptan köşkünde yer alan isimlerden biri. Burada tematik olarak bir rembetiko havası dinleyicileri Ege’nin karşı kıyılarına taşıyor. Denizin kültürler üzerindeki birleştiriciliği bu parçada hissettiriliyor. Dikkat çekici bir nokta tamamen enstrümantal olan çalışmada Rezonans Acapella Korosu’nun da katkıda bulunuyor olması.

Albümün bir diğer solisti Bora Ebeoğlu. 1990’larda patlayan popüler müzik kültüründe adından söz ettiren Oya-Bora ikili bir grup olarak yaptıkları çalışmalarla hatırlanıyor. Bunun yanı sıra birçok dizi müziğine de imza atmış bir isim. İncesaz ekibi içinde baştan beri yer alıyor. Şiiri Orhan Veli’ye ait olup tanburi Birol Yayla tarafından bestelenen Mahallede Akşamlar adlı eser Ebeoğlu’nun yorumuyla dinleyiciye ulaşıyor. Ayrıca Ebeoğlu, Cengiz Onural’a ait olan Sevdayla Hesaplaşılmaz adlı parçada vokal olarak Köker’e eşlik ediyor. Dinleyici bu parçayı bir zamanların televizyon klasiği olan Baba Evi adlı diziden hatırlayacaktır.

Serinin sekizinci albümü olan çalışmada düzenlemeler Cengiz Onural’a ait. Onural tanıdığımız, aşina olduğumuz İncesaz sedasının dışına çıkmayan, risksiz bir yol izlemiş. İncesaz tavrında İstanbul’a ait, onun tarihi dokusunu ve mekanlarını hissettiren kimi zaman bir Rum tavernası, kimi zaman Rumeli Hisarındaki bir kır kahvesinin ortamının izleri canlanıyor. Bu canlandırmada tanbur, kanun, kemençe gibi klasik müziğimizin vazgeçilmez sazları solist ya da birlikte yer alıyorlar. Cengiz Onural’a ait Senden İz Yok tam da bu havada icra olunmuş bir eser.

İncesaz’ın kendi eserlerinin yanında Türk müziği repertuarının çok tanınan iki eserine de yer verilmesi dikkatlerden kaçmıyor. Bunlardan ilk Tanburi Cemil Bey’in de öğrencisi olan Refik Fersan’ın bestesi Rüzgar Uyumuş, Ay Dalıyor adlı eser. Burada Köker’e Rezonans Acapella Korosu eşlik ediyor. Diğer eser Üsküdar’a Giderken adlı İstanbul türküsü. Bu eserin düzenlemesinde de aynı topluluğa yer verildiği görülmekte. Tema çeşitlemelerinde kullanılan modülasyonlar Acapella eşliğiyle daha renkli hale gelip, ortaya çıkan tonda yeni bir tavır elde edilmiş. Böylelikle gelenekten gelen bir eser bugünün algısıyla yorumlanmış. Geçmiş zaman tınılarıyla var olan ve geliştirilmekte olan modern çağın sesini de albümlerinde kullanan İncesaz, bu çalışmada diğer albümlerinin görünmeyen, duyulmayan, ancak bellekte özenle saklandığı anlaşılan birikimlerini de dinleyiciye ulaştırmayı hedeflemiş.

Vokal müziklerin karşısında yaygın bir tavır olarak ihmal edilmiş durumda kalan saz müziğimizin canlandırılarak, daha geniş kitlelere ulaşmasında ve örnek teşkil etmesinde son yıllarda önemli katkı sağlayan İncesaz, bireysel anlamda solist icracılık vasfını da taşıyan önemli isimlerin bir araya gelmesiyle oluşmuştu. Derya Türkan ve Murat Aydemir gibi iki değerli icracı bir anlamda Necdet Yaşar, Niyazi Sayın, İhsan Özgen gibi müziğimizin son yüzyılına damgasını vuran büyük icracılarından devraldıkları bayrağı Ahenk I-II isimli çalışmaların yanında İncesaz’da da ileriye taşıyorlardı. Bununla birlikte bu albümde ikilinin yolları ayrılmış gibi görünse de gelecek dönemlerde ümidimiz İncesaz dokusuna işlemiş olan bu Ahenk’i eski tınısında dinleyebilmek.

İncesaz 8: Geçsin Günler
Düzenleme ve Kayıt: Cengiz Onural
Mix: Cengiz Onural, Stüdyo Aria Üsküdar
Mastering: Bora Ebeoğlu
Kalan Müzik 2014