Röportaj: Gökçe Özder

National Geographic, Disney, Marvel, TRT Çocuk gibi pek çok kurumun popüler kahraman ve basılı yayınlarını Türk okurlarıyla buluşturan Beta Kids, 2015 yılında yayıncılık sektöründe uzun yıllardır varlığını sürdüren Oda Yayınları bünyesinde yayın hayatına başladı. Okul öncesinden gençliğe, biyografiden çizgi romana dek geniş bir yaş ve tür çeşitliliği olan Beta Kids’in yayın koordinatörü Ünal Üzüm ile yayınevinin dünü ve bugününü konuştuk. 

Beta Kids 2015 senesinden bu yana özellikle çocuklar ama aslında her yaştan okur için kitap yayımlıyor. Yayınevinizin kuruluş hikâyesini ve yayın politikasını sizden dinlemek isteriz.

1970’lerde başlayan yayıncılık heyecanımız, nesilden nesile bir bayrak yarışı şeklinde devam ediyor. Gelişim, dinamizm ve verimlilik çalışma ilkelerimizin başında geliyor. Yayın hayatımızı planlarken her alanda sürdürülebilir hedefler koymaya özen gösteriyoruz. İnsanı işimizin merkezine konumlandırıyor ve okurlarımızın, iş ortaklarımızın, takım arkadaşlarımızın değerini biliyoruz.

Beta Akademi ve Beta Hukuk ile temelleri atılan markamız, alanındaki lider konumunu Beta Kids ve Beta kitap markalarıyla güçlendirdi. Gerçekleştirdiğimiz uluslararası ortaklıklar ve lisans anlaşmaları, iş kültürümüzü geliştirdi ve edindiğimiz tecrübeyi paydaşlarımız ile paylaşmamızı sağladı. Aramıza yeni katılan Byou markamız ile ulaştığımız noktayı daha da yukarıya taşımayı ve her yaştan genci hayal güçlerini geliştirecek, bakış açılarını zenginleştirecek içeriklerle buluşturmayı hedefliyoruz.

Bunların yanı sıra geleceğimiz için dijitalleşmenin, uluslararası yayıncılığın, sürdürülebilir bir dünyanın önemini biliyor, sürekli ve adil paylaşımcı gelişimi amaçlıyoruz.

Beta Kids olarak genellikle edebiyat kitaplarından daha çok bilgi verici, referans kitaplar yayımlıyorsunuz. Çocukların bilgiyle olan ilişkisi hakkındaki gözlemleriniz neler? Bilgiyi sıkmadan, kalıcı biçimde aktarmanın yolu nereden geçiyor sizce?

Kitaplar, çocukların bilişsel ve duygusal gelişim süreçlerini desteklemek açısından oldukça etkili araçlardır.

Öncelikle kitabın dili çocuk için anlaşılır, akıcı ve ilgi çekici olmalı. Tema ve olay örgüsü çocuğun dünyasına uygun seçilmeli, onun merak duygusunu artırmalı, hayal gücünü beslemeli. Çocuk, kitabı eline aldığında ve okurken mutlu olmalı. Bize göre, çocuklara yönelik bir kitapta evrensel değerlere ve iyi insan olmanın güzelliklerine mutlaka yer verilmeli. Yarının yetişkinleri olacak çocuklarımızı düşünmeye, sorgulamaya ve araştırmaya özendirmekse bir diğer kriterimiz. Ayrımcı, ırkçı, ön yargılı, politik ifadelerden kaçınmaya ve çocuklarımızı umutsuzluktan uzak tutmaya büyük özen gösteriyoruz.

Teknik açılardan ele alırsak bir kitabın tasarımı, boyutu, yazı tipi ve puntosu, hitap edilen yaşa uygun olmalı. Çizimler estetik ve metinle uyumlu olup çocuğun hayal dünyasını beslemeli.

Bilgi içeren kitapların güncelliğini nasıl koruyorsunuz? Örneğin uzayla ilgili kitaplarınız. Sadece 2021 yılında bile yepyeni buluşlar oldu ve bildiğimiz pek çok şeydeki sayılar, hesaplar değişti. Bu süreci nasıl yönetiyorsunuz?

Güncel kalmamızda global ortaklarla çalışmamızın faydası çok fazla. Global içerik sağlayıcıları ve alanlarında uzman editörlerle çalışıyoruz. Her yeni baskıda, kitaplarımızı gerekli güncellemeleri tamamladıktan sonra matbaaya gönderiyoruz.

Nasreddin Hoca’yla Zamansız Fıkralar
Fatma Hazan Türkkol
Beta Kids

Yurt içi ve dışından pek çok markayla lisans anlaşmanız var. Bu bağlamda Disney’in Esrarengiz Kasaba, TRT Çocuk’un Nasreddin Hoca gibi yapımlarının kitaplarını yayımlıyorsunuz. Bu türden kitapların çocukların çok fazla ilgisini çektiği, satış rakamlarından belli. Çocukların bu şekilde ekranlardan tanıyıp sevdikleri karakterlerin kitaplarını okumalarının okuma alışkanlığı ve kültürü üzerindeki katkılarını nasıl değerlendirirsiniz?

Konumuz özellikle çocuk olunca bu yapımlar hayatımızın her noktasında yer alıyor. Aramızdan hangi anne veya baba çocukluğunda merakla beklediği, bıraksalar saatlerce izlemeye doyamayacağı bir çizgi filmi anımsamaz? Hatta o çizgi filmden cümleler, şarkılar, öğrenilenler bugün bile aklımıza gelir. Bu nedenle hepimiz biliyoruz ki çocukların eğitim ve öğrenimde en önemli araçlarından biri, bu yapımların bünyesindeki kahramanlar. Çocuklar kendi kültürlerini ve farklı kültürleri, insan ve doğa sevgisini, hatta diş fırçalamanın önemini ve kardeş kavgası sonrası sorunlarını nasıl çözebileceklerini bu karakterler aracılığıyla hızlı, keyifli ve kolay yoldan öğrenebiliyorlar. İzlediği programlar, çocuğun psikolojik ve hatta fiziksel gelişimi üzerinde büyük önem taşıyor. Hâl böyle olunca da bu yapımları kitaplarla buluşturmak kaçınılmaz oluyor.

Bu soruyla bağlantılı olarak, lisanslı kitapları ekran-kitap dengesini sağlama noktasında değerlendirirsek neler söylersiniz?

Çocukların soyut düşünmelerine de katkı sağlayan çizgi filmler, belirli günlerde ailece izlenip üzerine sohbet edilerek keyifli bir etkinliğe dönüştürüldüğünde çocuk gelişiminde faydalı araçlardır. Kitaplar da böyle etkinliklerin öncesinde ve sonrasında söz konusu gelişimi destekleyebilir.

Çeviri kitaplarla başladığınız biyografi seriniz Türkiye’nin önemli isimlerini anlattığınız telif eserlerle sürüyor. Çocuklarla buluşturacağınız, biyografisini yazacağınız isimleri nasıl seçiyorsunuz?

En önemli kriterimiz, çocuklarımızın geleceklerini planlarken ilham alacakları, onları heyecanlandıracak isimleri ve konuları seçmek.

Ülkemizde diğer yaş gruplarına kıyasla 0-3 yaş için çok daha az kitap yayımlanıyor. Bu konuda birkaç sorum var: İlki yayınevlerinin bu alana yatırım yapmama sebepleri sektörel açıdan baktığımızda nasıl anlamlandırılabilir? İkincisi ise bu kitapları seçerken dikkat ettiğiniz şeyler neler? 0-3 yaşta kitapla tanışmak sizce neden önemli?

Araştırmalara göre, çocuklar iki yaşına kadar her türlü ekrandan uzak kalmalı. Yani televizyon, tablet, telefon ya da bilgisayar karşısında vakit geçirmemeliler. Çünkü iki yaşına kadar çocukların algıları üç boyutludur ve dokunabildikleri şeylerle oynayarak öğrenirler. Bu nedenle de çocukların ebeveyn eşliğinde kitaplarla etkileşimi çok değerli.

Yurtdışındaki çocuk yayıncılığı odaklı yayınevleri bu bilinçle hareket ediyorlar. 0-3 yaş grubu için gayet güzel ve kaliteli eserler hazırlandığını görüyoruz. Bu kitapların Türkiye’deki yetersizliğini ise kalın sayfalı, oyuncaklı, sesli, hareketli kitapların ülkemizde rahat bir şekilde üretilememesine bağlıyoruz. Bu türdeki kitaplar mecburen yurt dışında üretiliyor, bu durum da fiyatlarının yüksek olmasına ve yayıncıların oyuncak firmaları ile rekabet edememesine yol açıyor.

Beta Kids’in yayın programında neler var? Yakında yenilikler bekliyor mu bizi?

Yayın planımız çok yoğun. Yatırımlarımıza ve yayınlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. Çok fazla sayıda yeniliğimiz, sürprizimiz olacak. Bizi takipte kalmanızı rica ediyorum.

Telif ve çeviri eser dengesi açısından baktığımızda yoğunluk çeviri eserlerde. Telifli eserleri artırmayı planlıyor musunuz? Size dosya göndermek isteyen yazarlar nasıl bir yol izlemeli?

Telifli eserleri artırmayı düşünmüyoruz. Yayın planımızın yoğunluğu sebebiyle de şu sıralar dışarıdan dosya kabul edemiyoruz.