İlker Arslan
Deccal İncili, akademisyen ve şair/yazar Fırat Caner’in, Heyamola Yayınları’ndan çıkan, anlatı türündeki yeni kitabı. Caner’i daha önce, 2013 yılında kendisine şiir dalında Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü’nü kazandıran Zeval isimli şiir kitabının yanı sıra, Hayıflanma (2013), Geyiğin Laneti (2013) ve Kuşla Kediye Ağıt (2014) adlı eserlerinden de hatırlıyoruz. Farklı türlerde eserler vermekten imtina etmeyen Caner’in son eseri Deccal İncili de kolaya kaçmayı sevmeyen okurların ilgisini çekecek türden.
Deccal İncili beş ana bölümden oluşuyor. Bunlar, “Metinde Yeri Belirtilmemiş Dipnotlar”, “Eski Ahit”, “Yeni Ahit”, “Deccal İncili” ve “Yobaz” başlıklarını taşıyor. Birbiriyle tam olarak organik bir bağı bulunmayan bu bölümlerde yazar, farklı seslere konuşma imkânı tanıyarak, metnin bütününde farklı ideolojilerin, ahlâkî ölçütlerin veya yaşam şekillerinin gündeme gelmesini sağlıyor. Büyük bir bağ(lantı) olmamasına rağmen bu bölümler arasında diyalektik bir ilişki olduğunu, metnin bütününü göz önüne aldığımızda görmekte zorlanmayacağız diye düşünüyorum okur olarak. Caner’in kurmaya çalıştığı anlatı dünyası, modern romanın temel dinamiklerinden olan “çokseslilik” kavramını akla getiriyor. Bu anlamda Mihail Bahtin’in çokseslilik için “Orada bütün sesler özerktir.” önermesini hatırlıyoruz. Bahtin’e göre anlatıcıların romandaki söylemleri kendi başlarına bir anlam ifade eder ve yazarın ideolojisine bağ(ım)lı değildir. Çoksesli romanlarda yazarın asıl yapmak istediği daha demokratik bir ortam yaratmaktır. Bu anlamda Caner’in metninin temel dinamiğinin Bahtin’in de vurguladığı çokseslilik olduğunu söylersek aşırıya kaçmış olmayız diye düşünüyorum.
“Metinde Yeri Belirtilmemiş Dipnotlar” aforizma olarak tanımlanabilecek, süreklilik içerisinde ilerlemeyen cümle ve paragraflardan oluşuyor. Cümleleri kuranın kim olduğu belirsiz. Cümlelerin sahibi bizzat yazar olabilir; yani yukarıda da bahsedildiği gibi metnin çoksesliliğine yazarın bu şekilde dâhil olduğu varsayılabilir. Bahsi geçen konular belli bir çerçeve içine sığmasa da dünya düzeniyle ilgili çeşitli kaygılar ve rahatsızlıklar anlatıcının dile getirdiği konuların temelini oluşturuyor diyebiliriz. Bu bölümün 14. maddesinde anlatıcı, “…Hakikatin ancak bir kısmıyla yüzleşebildiği bir olasılıklar yığını olduğunu anlayıp kalemi eline alması yirmi altı yılını aldı.” diyerek, bu çoksesli dünyadaki gerçeklik kavramının eğretiliğini vurguluyor. Birden çok gerçeğin veya doğrunun yer aldığı çoksesli romanların nesnel dünyaya bakışı da anlatıcıların dünyayı algılama biçimi kadar ve anlatıcıların eleştirel tutumu şeylerin algılanış biçimine yönelik. İnsanın dünyayı algılaması çoğu zaman kendi penceresinden oluyor ve insan bu yüzden de kendi ideolojisi dışına çıkarak başkalarını dinlemeyi beceremiyor belki de. Deccal İncili’nde yazarın yaptığının biraz da başka seslere fırsat vermek olduğunu görüyoruz.
Kitaba da adını veren “Deccal İncili” adlı bölüm, metnin en uzun bölümü ve bu bölümde konuşan, kutsal kitaplarda bir kötülük timsali olarak gösterilen Şeytan. Şeytan, bu uzun bölümde, geleneksel imgesini yıkmaya çalışıyor. Bunu yaparken bir yandan da Tanrı ile hesaplaşma içine giriyor. Metnin bir başka bölümü olan “Yobaz”da yine farklı bir ses yükseliyor. Bu bölümün anlatıcısı, Şeytan gibi belirgin bir varlık değil; yalnızca bir imge. “Yobaz” imgesi de tıpkı “Deccal İncili” bölümündeki Şeytan gibi özerk bir yapıya sahip ve kendi ideolojisini aktaran bir ses. Yobaz, yaygın tanımının aksine, kendi ideolojisini savunurken bir yandan da onu eleştirebilen bir yapıya sahip. Aydın olarak nitelendirilen insanların bir yansıması gibi görünen Yobaz, çoğu zaman onları eleştirerek konuşuyor. Bu da metindeki çoksesli armoninin bir başka göstergesi.
Deccal İncili, kendi içinde farklı alt bölümlere yer veren ve farklı seslerle var olan bir metin. Yazar, metnin çeşitli kısımlarında sesini yükseltiyor olsa da diğer seslere müdahalede bulunmuyor ve onların seslerini/söylediklerini etkilemiyor. Deccal İncili, bütünsellik içerisinde bakılırsa anlatıcılarına kendi ideolojilerini savunabilecekleri demokratik bir ortam tanıyor. Caner’in edebi dili ile zenginleşen anlatı, kendi alt türü içerisinde dikkate değer bir yerde konumlanıyor. Zor metinlerden korkmayan okurların mutlaka ilgisini çekecek Deccal İncili.
