Dil felsefesi ve zihin felsefesi alanlarının önde gelen isimlerinden J. S. Searle’ün Türkçeye çevrilen son eseri Bilincin Gizemi’nde, bilhassa yapay zeka tartışmalarının gündemden hiç düşmediği bu günlerde, felsefe ve biyoloji açısından “bilinç”in nasıl incelenmesi ve açıklanması gerektiğine dair ciddi tespitler bulunuyor. Searl’ün belki de en çarpıcı tespiti, modası çoktan geçmiş birtakım kategoriler ile dini ve felsefi geleneklerimizden miras aldığımız bazı önkabullerin “bilinç sorunu” ele alınırken bir kenara bırakılamaması. “Fiziksel” ve “zihinsel” ayrımının yarattığı “tuzak”tan okurlarını uzak tutmak isteyen Searle, kitabın başından sonuna kadar bilinci doğal, biyolojik bir fenomen olarak tanımlıyor.

Faruk Duman tarafından hazırlanan kitapta, Atılgan’ın kendi eliyle yok ettiği Eşek Sırtındaki Saksağan romanının yazarın belgeleri arasında elyazısı olarak bulunan “Giriş” kısmı oldukça heyecan verici bir keşif. Ayrıca bu yok-edilmiş romanla ilgili, kitapta Murat Belge ve Enis Batur’un yazılarına da yer verilmiş. Kitabın kalan kısmında ise Atılgan’ın muhtelif dergilerin soruşturmalarına verdiği cevapları, bazı elyazısı notlarını, Tanpınar’ın kendisinden istediği bir çeviriyi, Kierkegaard’ın Korku ve Titreme’sinden bazı pasajları ve Edebiyat Fakültesi Türkoloji öğrencisiyken 1943-44 döneminde mezuniyet tezi olarak sunduğu “Tokadlı Kânî San’at, Şahsiyet ve Psikolojisi” başlıklı çalışmasını görüyoruz.

Burak Onaran, 1859 ve 1867’de İstanbul’da planlanan iki isyan hazırlığı üzerinden padişahın hal edilmesi girişimlerinin Osmanlı siyasi hayatı üzerindeki sarsıcı etkilerini inceliyor. Onaran, “padişah devirmenin” tarihini 17. yüzyıldan itibaren yaşanan hal’ girişimlerini de çerçeveye dahil ederek, bu eylemleri hazırlayanları, katılanları ve isteklerini ayrıntılı bir tahlile tabi tutuyor. Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından (1826) sonraki dönemde, Kuleli Muahedesi ve Meslek Cemiyeti mensuplarının kalkıştığı padişahı devirmeye yönelik iki girişimi ise kitabın merkezine oturtuyor. Yakalananların ifadeleri ve dönemin diplomatik yazışmaları gibi ilk kez kullanılan birincil kaynaklardan hareketle, hem olaylar anlatılıyor hem de bir “tarihsel anlatı”da ortaya çıkan sorunlar tarih metodolojisi açısından değerlendiriliyor.

Sanatla Direniş’in üzerinden çok kısa bir süre geçmiş olmasına rağmen Berger’in bu kez de Portreler kitabı okuyucuyla buluştu. Berger’in, kim olduklarına dair hiçbir malumatımızın olmadığı ilk Chauvet mağarası ressamlarından Giovanni Bellini’ye, Rembrandt’tan Monet’ye, van Gogh’tan Picasso’ya ve günümüz sanatçılarına varıncaya dek pek çok sanatçı hakkında muhtelif dergilerde yazdığı yazıların bir araya getirilmesiyle oluşan kitap, Berger severleri doyuracak bir çeşitliliğe ve derinliğe sahip. Bir nevi “Berger’in gözünden sanat tarihi” olarak da okunabilecek kitabın içinde yer alan ressamlar kronolojik bir sıralamaya tabi tutulduğu için, sanatın tarihi serüveni hakkında da bilgi edinmek mümkün.